Gruźlica mogła pojawić się w tym samym czasie, co ludzie ujarzmili ogień. Przez tysiąclecia próbowano z nią walczyć, ale do dziś jest śmiertelnie groźna. Znana w przeszłości jako „suchoty” lub „biała plaga”. Spośród wszystkich chorób zakaźnych dotykających człowieka gruźlica stanowiła i nadal stanowi poważny problem epidemiologiczny na całym świecie. Z okazji 10 Dni Walki z Gruźlicą i Chorobami Płuc (1-10 grudnia) przedstawiamy Państwu 10 ciekawostek o gruźlicy – chorobie starej jak ludzkość.
10 ciekawostek o gruźlicy
1. Wiele ludzkich chorób zakaźnych pochodzi od zwierząt. Prątki gruźlicy wyróżniają się na tle innych zakaźnych mikroorganizmów tym, że pojawiły się najpierw u ludzi, a dopiero potem przeniosły się na bydło.
2. W dwunastowiecznym dokumencie opisującym działalność inkwizycji na terenie dzisiejszych Węgier podano, że poganie za przyczynę choroby uważali opętanie przez demona o wyglądzie psa, który wyjadał opętanemu płuca. Gdy chory kaszlał, demon wewnątrz niego szczekał.
3. Skrofuły (gruźlica węzłów chłonnych) nazywano także chorobą królewską i wierzono, że może z niej uleczyć dotyk władcy, który jako pomazaniec Boga ma dar uzdrawiania. Być może z tego powodu panującym łatwiej było ją wykorzystywać do celów politycznych. Podobno Henryk IV Wielki (panujący w latach 1589– 1610) dotykał i uzdrawiał podczas jednego posiedzenia nawet tysiąc pięćset swoich poddanych.
10 ciekawostek o gruźlicy – objawy gruźlicy i historia choroby
4. Prątki gruźlicy mogą przedostać się wraz z krwiobiegiem do kości, wątroby i śledziony. W tym pierwszym wypadku dochodzi często do trwałego wygięcia kręgosłupa i powstania tak zwanego „garbu gruźliczego”. Takie klasyczne symptomy gruźlicy są widoczne już w niektórych egipskich mumiach sprzed pięciu tysięcy lat: kręgosłupy tych zmarłych osób są wygięte pod ostrym kątem do przodu, niczym złamana gałąź. Słynny literacki garbus, czyli Quasimodo z powieści Victora Hugo Dzwonnik z Notre-Dame, prawdopodobnie także chorował na gruźlicę.
5. W dobie romantyzmu gruźlicę otaczała pewnego rodzaju mistyczna aura. Panował pogląd, że jest to choroba w pewien sposób „szlachetna”, a perspektywa rychłej śmierci na suchoty pobudza artystyczny geniusz.
6. Pomysł leczenia gruźlicy płuc powietrzem i odpowiednią dietą liczy kilka tysięcy lat. Już Aulus Cornelius Celsus (53 r. p.n.e. – 7 r. n.e.) zalecał chorym na „suchoty płucne” pobyt nad morzem. Powietrze wiejskie, szczególnie lasów iglastych, zalecali Areteusz z Kapadocji (I–II w.) i Pliniusz Starszy (24–79). Na mleczną kurację w góry wysyłał swoich chorych Galen (129–201).
10 ciekawostek o gruźlicy – leczenie
7. Dominującą formą leczenia gruźlicy w pierwszej połowie XX wieku w Europie było „leczenie sanatoryjne”, podczas którego pacjenci byli umieszczani w ośrodkach, w których odpoczywali, ćwiczyli, jedli zdrową żywność i przestrzegali ścisłych zasad, co miało na celu kontrolę choroby. Leczenie klimatyczne popularyzował zasłużony dla polskiej medycyny dr Alfred Sokołowski, jeden z pionierów nowoczesnego leczenia chorób układu oddechowego i współzałożyciel Towarzystwa Przeciwgruźliczego (1908), który sam w młodości cierpiał na suchoty. Na naszych ziemiach powstawały „sanatoria dla suchotników” (stąd „sanatorium” w nazwie naszego Szpitala). Pierwsze sanatoria działały m.in. w Otwocku, Zakopanym i okolicach Lwowa.
Początki Sanatorium Gruźlicy i Chorób Płuc w Poniatowej
8. Przełom w leczeniu gruźlicy przyniosły badania Hermanna Heinricha Roberta Kocha (1843–1910). 24 marca 1882 roku podczas spotkania Towarzystwa Fizjologów w Berlinie Koch zaprezentował wykład pt. Die Aetiologie der Tuberculose, w którym udokumentował, że odkryte przez niego bakterie Mycobacterium tuberculosis są czynnikiem etiologicznym gruźlicy. Badacz ten odkrył i opisał wiele innych bakterii chorobotwórczych, m.in. laseczki wąglika czy przecinkowca cholery.
9. Początki Sanatorium Gruźlicy i Chorób Płuc w Poniatowej sięgają 1957 roku. Dobrze prosperujące Zakłady Wytwórcze Sprzętu Instalacyjnego w Poniatowej oddały wówczas do zaadaptowania na potrzeby Służby Zdrowia dwa budynki w stanie surowym. Okres rozbudowy, rewitalizacji oraz przystosowania otrzymanych nieruchomości trwał 5 lat – do 4 września 1962 roku. To właśnie wtedy do Państwowego Sanatorium Przeciwgruźliczego w Poniatowej trafili pierwsi kuracjusze. Po blisko 15 latach prężnej działalności Państwowe Sanatorium Przeciwgruźlicze zmieniło swoją lokalizację. W 1977 roku władze wojewódzkie zarządziły zamianę obiektów pomiędzy Sanatorium a Szpitalem Miejskim w Poniatowej. Decyzję tą motywowano chęcią poprawy jakości opieki medycznej dla mieszkańców miasta. Dotychczasowa infrastruktura sanatoryjna została więc zmodernizowana w taki sposób, aby zwiększyć możliwości Szpitala (do dzisiaj na terenie szpitala można znaleźć ślady po Sanatorium np. stara leżakownia).
10. Symbolem światowej walki z gruźlicą stał się dwuramienny krzyż lotaryński używany przez Gotfryda z Bouillon (1060–1100) w czasach pierwszej krucjaty.
Prawdziwa krucjata przeciwko gruźlicy rozpoczęła się na dobre z początkiem XX wieku, choć już w 1882 roku Robert Koch…
Opublikowany przez Historia Leczenia Pacjenta Czwartek, 22 lutego 2024
Źródła:
https://izp.wnz.cm.uj.edu.pl/pl/blog/czy-gruzlica-zagraza-wciaz-zdrowiu-publicznemu/
https://www.mp.pl/pacjent/pulmonologia/aktualnosci/312821,oto-dowodca-legionow-smierci-historia-badan-i-leczenia-gruzlicy
https://ciekawostkihistoryczne.pl/2022/11/30/skad-sie-wziela-gruzlica/
